Namaz Vakitleri ve Sünnetin Belirleyici Rolü

Kur’an’da Namazın Önemi
Allah (cc) buyuruyor:
“Güneşin zevalinden (öğle vaktinde Batı’ya kaymasından) gecenin karanlığına kadar (belli vakitlerde) namazı kıl. Bir de sabah namazını kıl. Çünkü sabah namazı şahitlidir.” (İsrâ, 17/78)
Namaz ibadeti, Kur’an-ı Kerim’de en çok zikredilen ibadetlerin başında gelir. Allah’ın emri olan bu ibadet, farz kılınmadan önce dahi Peygamber Efendimiz (sav) ve ona inananların yerine getirdiği bir ibadet olarak sahih rivayetlerde yer almaktadır.
Namaz Vakitlerine Kur’an’dan İşaret
Namazın günde kaç vakit olduğu ve her birinin rekat sayısı Kur’an’da açıkça belirtilmemiştir. Ancak İsrâ Suresi’nin 78. ayetinde beş vakit namaza işaret edildiği müfessirler tarafından ifade edilmiştir.
Ayette geçen ifadeler dikkatle incelendiğinde:
“Dülûkü’ş-şems” ifadesi, güneşin gökyüzünün tam ortasından batıya kayması anlamına gelir ve öğle ile ikindi namazlarına işaret eder.
“Gasaku’l-leyl”, gecenin karanlığı demektir ve akşam ile yatsı namazlarına işaret eder.
“Kur’ânü’l-fecr” ise sabah vaktinde okunan Kur’an’dır ve sabah namazını ifade eder.
Böylece bu ayetten, beş vakit namazın vakitlerine dolaylı olarak işaret edildiği anlaşılmaktadır.
Sünnetin Açıklayıcı ve Uygulayıcı Rolü
Farz namazların vakitleri, Peygamber Efendimizin kavli (sözlü) ve fiili (uygulamalı) sünnetiyle belirlenmiştir. Hz. Peygamber (sav), Kur’an’daki bazı genel hükümlerin nasıl uygulanacağını bizzat yaşayarak öğretmiştir.
Nitekim Efendimiz (sav):
“Namazı benden gördüğünüz gibi kılın.” (Buhârî, Ezân, 18) buyurarak, namazın kılınış şeklini ve vakitlerini sahabeye uygulamalı olarak göstermiştir. Aynı şekilde hac ibadetinde de, “Hac ibadetinin gereklerini benden öğrenin.”
(Müslim, Hac, 310) buyurarak, ibadetin detaylarını sünnet yoluyla öğretmiştir.
Sahabenin Sünnet Anlayışı
Hayber’in fethi esnasında İslâm’la şereflenen İmrân b. Husayn (ra) ile bir adam arasında geçen şu diyalog, sünnetin ibadetlerdeki vazgeçilmez yerini açıkça gösterir:
Bir adam, İmrân’a:
— “Ey Ebû Nüceyd! Bize Kur’an’da bulunmayan konulardan bahsediyorsun.” dedi.
İmrân b. Husayn (ra) öfkelendi ve şöyle karşılık verdi:
— “Sen Kur’an’ı okuyorsun, değil mi?”
— “Evet.”
— “Peki, akşam namazının üç, yatsının dört, sabahın iki, öğle ve ikindinin dört rekât olduğunu Kur’an’da bulabiliyor musun?”
— “Hayır.”
— “Bu bilgileri nereden öğrendin? Bizden değil mi? Biz de bunları Resûlullah’tan (sav) öğrendik.”
Ardından zekât miktarlarının, tavafın yedi şavt olmasının, Makâm-ı İbrâhîm arkasında iki rekât namaz kılmanın da aynı şekilde sünnetle sabit olduğunu hatırlatarak, ibadetlerin sadece Kur’an’dan değil, Peygamber’in uygulamalarından da öğrenildiğini ifade etmiştir.
Kur’an ve Sünnet Birlikteliği
Namaz vakitlerinin Kur’an’da açıkça belirtilmemesini gerekçe göstererek Peygamberimizin uygulamalarını devre dışı bırakmak, ibadetin bütünlüğünü bozar. Böyle bir anlayış, herkesin kendi yorumuna göre namaz kılmasına yol açar ki, bu da namazın farz oluşundaki hikmetle bağdaşmaz.
Dolayısıyla namaz vakitleri ve şekli, Kur’an’ın emriyle sabit, sünnetin rehberliğiyle açıklanmış bir ibadettir. Müslüman, bu iki kaynağı birlikte değerlendirerek Rabbine kulluğunu bilinçli ve doğru bir şekilde yerine getirmelidir.